sociale woningen Bunderhof - Plan 07
Bunderhof: eenheid in verscheidenheid
Ze ogen haast identiek en toch verschillen ze onderling van elkaar. In Haasdonk ontwierp Goossens & Partners 11 sociale koopwoningen die verdeeld worden over drie bouwblokken met elk een eigen ritmering en betekenis. Keramische tegelpannen die doorlopen over wanden en daken zorgen voor een monoliete uniformiteit, terwijl de betonnen gevelementen, alternerende posities en kroonlijsthoogtes van de bouwvolumes meer diepte geven aan het totaalontwerp.
Openheid en sociale cohesie
In 2011 kwam Goossens & Partners als laureaat uit een wedstrijd die de Waasse Landmaatschappij uitschreef voor de bouw van 11 koopwoningen in Haasdonk. Bestemming was het Bunderhof, een verkeersarme wijk dichtbij het centrum van de gemeente. “Initieel was het de bedoeling om één langgerekt bouwblok te realiseren”, vertelt zaakvoerder Vincent Goossens, die met zijn bureau niet alleen het concept bedacht maar ook de stabiliteit voor zijn rekening nam. “Alleen creëer je op die manier een heel gesloten karakter met moeilijke scharnierwoningen. Als je de verkaveling binnenrijdt is de achterste bouwlijn het eerste wat je ziet. Het zou jammer zijn geweest mocht je dan plots op een dichte muur van huizen botsen. Gezien de grootte van de verkaveling waren er veel creatievere oplossingen mogelijk.” In plaats van de vooropgestelde aaneengeschakelde bebouwing koos Goossens & Partners ervoor om de huizen uit elkaar te schuiven. Er ontstonden drie evenwaardige woonblokken die het beeld van de site opentrekken en door hun bouwdichtheid ook ruimte vrij maken voor aanleg van het openbaar domein eromheen. “Die publieke zone is niet alleen voor de directe bewoners aangenaam, ze betekent een meerwaarde voor de hele buurt die verder niet over bruikbare gemeenschappelijke buitenruimte beschikt. Enerzijds zorgen het groen, de speeltuin en de fietsstalling voor een toename van sociale interactie en cohesie binnen de wijk, anderzijds is er centraal een leuke wadi gerealiseerd voor de gemeenschappelijke infiltratie van het regenwater van de omliggende woningen.
Monolithisch geheel
Het ontwerp bestaat uit drie bouwblokken van telkens drie of vier woningen. De blokken verhouden zich daarbij anders ten opzichte van elkaar, terwijl ze op het oog toch heel gelijkaardig zijn. “De loten hebben verschillende breedtes en verschillende bouwprogramma’s. Daardoor ontstaan verschillende kroonlijsthoogtes en bouwdieptes. Om deze variaties tot een rustig geheel te maken is gekozen voor een eenvormige vormentaal van de drie bouwvolumes”, legt Vincent Goossens uit. Elk bouwblok is hoofdzakelijk opgetrokken in keramische Plato tegelpannen die vanaf het dak doorlopen tot in de gevel en zo een monolithisch geheel vormen. Een esthetische keuze enerzijds, vanwege de verfijnde allesomvattend textuur en de dieporanje kleur van de gebakken klei die het typische Vlaamse gevoel oproept. Anderzijds is deze pan groter dan de gemiddelde tegelpan, waardoor het dekken van dak en gevel sneller gaat, met een positief effect op de prijs tot gevolg. Het massieve karakter van de tegelpannen wordt vervolgens doorprikt door betonnen elementen zoals luifels en kaders en een solide sokkel onderaan. De luifels en omkaderingselementen accentueren de respectievelijke inkommen, de luifel geeft de bouwblokken hun stootvaste basis. Daarnaast vallen de de fijne, zwarte elementen op aan ramen en regenwaterafvoeren. Vincent Goossens: “De betonnen elementen enerzijds en de zinken regenwaterafvoeren anderzijds zorgen voor een ritmering van de woningen binnen het bouwblok en een aftekening van elke individuele woning.”
Bouwblok 1 & 2: woningtype A
Bouwblok één en twee hebben een gelijkaardig grondplan. Elke wooneenheid is ingedeeld volgens hetzelfde principe. Er is een gelijkvloers met daarboven de slaapkamers en badkamer onder hellend dak. Enkel qua oppervlakte en hoeveelheid kamers zijn er lichte verschillen. De toegang tot de woning is centraal gepositioneerd, aan de achterzijde van de carport die telkens gekoppeld is aan die van de onmiddellijke buur. “Op die manier wordt de circulatie veel compacter, waardoor de beschikbare oppervlakte maximaal gebruikt kan worden voor de leefruimtes”, legt Vincent Goossens uit. “Je komt ook centraal binnen in de woning, geleid door een soort van grote betonnen kader die als het ware uit de gevel priemt. Het raam zelf zit dieper dan de betonnen structuur eromheen om oververhitting tegen te gaan, aangezien de voorzijde van deze woningen georiënteerd is op het zuiden. Bovendien garandeert die uitgestelde glaspartij extra privacy, omdat de inkijk in de woning wordt bemoeilijkt. De centrale circulatie met ingang en traphal waarrond alle ruimtes zijn gekoppeld, is bovenaan bekroond met een groot dakvlakraam dat het licht binnenbrengt in het hart van de woning.” De eenheden zijn ontworpen als doorzonwoningen. Door de grote ramen aan de voor- en achterzijde genieten ze van een maximale licht- en zontoetreding. Eetkamer en zithoek zijn achter elkaar geschakeld van voor tot achtergevel om optimaal te kunnen genieten van zicht en licht van voortuin tot achtertuin. De keuken en de berging zijn daarom naast deze doorlopende woonruimte geschoven.
Bouwblok 3: woningtype B
Het tweede woningtype is ondergebracht in het derde woonblok dat zijn ruimer programma verdeelt over twee bouwlagen en een derde bouwlaag in het een hellend dak. Ook hier is het indelingsprincipe voor elke eenheid gelijk. Vincent Goossens: “Het uitgangspunt is hier een verticale circulatie in het midden van de woning, waarrond alle functies zijn georganiseerd. Op die manier konden we ruimte rovende gangen vermijden, zodat er meer leefruimte vrijkwam.” Anders dan bij de andere bouwblokken is op deze loten geen ruimte voor voortuinen, carports en de bijhorende betonnen kaders. De gevel is meer gesloten, waarbij de vormentaal subtiel verwijst naar de naburige blokken. Vierkante betonnen kaders steken uit op de eerste verdieping, terwijl boven de entreedeuren betonnen luifels werden aangebracht om de ingang te overdekken en te accentueren. Carports worden gecompenseerd door gemeenschappelijke parkeergelegenheid op het terrein. Voor de fietsen werd er de gemeenschappelijke fietsenberging opgetrokken. Aan de voorzijde van elk huis is een groot raam voorzien over de volledige breedte van de leefruimte. Aangezien deze woningen vooraan grenzen aan het voetpad, zijn de ramen op halve hoogte om voldoende privacy te garanderen. Ook bij deze woningen is het principe van de doorzonwoning ten volle doorgetrokken. Salon en leefruimte zuigen het licht gul naar binnen, terwijl de keuken met berging aan de zijkant gelegen is en in nauw contact staat met de woonruimte. Op deze manier opent de leefruimte zich vooraan naar de straat en het gemeenschappelijke binnengebied, en achteraan naar de privétuin met het terras. De hele woning geniet dus optimaal van het invallende licht en de omgeving, met respect voor inkijk en privacy.
Op energetisch vlak zorgt de compactheid van de drie volumes voor een beperking van de buitenschil en dus van materiaal en verliesoppervlakte. Dat zorgt in combinatie met doorgedreven luchtdichtheid, intensieve isolatie, ventilatie en het gebruik van zonneboilers voor energiezuinige, compacte en lichte nieuwbouwwoningen. In januari 2017 werden de bouwwerken aangevat om te eindigen in maart 2018. Vincent Goossens: “Het project Bunderhof heeft een hele voorgeschiedenis. Van de aanschaf van de gronden in een ver verleden door de Waasse Landmaatschappij, een uitgebreid archeologisch onderzoek, een verkavelingsontwerp en ontwerp van de openbare ruimte door studiebureau BVP tot de aanbesteding en uitvoering van de woningen. Van in het begin werden wij als architect bij de site betrokken en hebben we het ontwerp en de realisatie vorm kunnen geven in nauw en constructief overleg met de directeur van De Waasse Landmaatschappij, Luc Geysen. Omdat Luc helaas is komen te overlijden voor de beëindiging van de woningen, dragen we het project op aan hem, als laatste van tal van sociale woonprojecten die hij in de loop der jaren met de Waasse Landmaatschappij heeft gerealiseerd.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Nick Cannaerts
